Bài 4: Tác hại
của hút thuốc và hút thuốc thụ động
Mục tiêu:
-
Trình bày được các tác hại của hút thuốc lá và hút thuốc lá thụ động
- Thực
hiện không hút thuốc
-
Áp dụng vận động người thân không hút thuốc
Thời lượng: 20 phút
Đối tượng: Học sinh
NỘI DUNG
* Vì sao thế giới ngày càng chống thuốc
lá?
-
Khoa học - Y học ngày càng phát triển, ngày càng chứng minh:
+Thuốc lá có rất nhiều chất độc hại
gây nhiều bệnh tật và tử vong
+Thuốc lá gây hại cho bản thân người
hút và những người xung quanh không hút nhưng hít phải khói thuốc
-Tác
hại về kinh tế, môi trường, cháy nổ…
-
Một thói quen không tốt trong một xã hội phát triển
*
Tình hình sử dụng thuốc lá tại việt nam
-
Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới
-
Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới 47,4%; nữ giới 1,4% (GATS 2010) ~ 15,3 triệu người
trưởng thành ở Việt Nam đang hút thuốc lá (trung bình cứ 2 nam giới có 1 người
hút thuốc)
-
2/3 phụ nữ và trẻ em thường xuyên hít phải khói thuốc lá tại nhà
-
33 triệu người không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà
-
> 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc
tại nơi làm việc
Nếu không có biện pháp can thiệp:
v 10 % Dân số Việt Nam (khoảng 7,5 triệu người sẽ chết sớm vì
hút thuốc lá
v Theo ước tính của tổ chức Y Tế Thế Giới :
Vào
năm 2020 số người Việt Nam chết do sử dụng thuốc lá sẽ nhiều hơn số người chết
do HIV/AID, lao, tai nạn giao
thông và tự tử cộng lại.
*
Thành phần hóa học của thuốc lá
- Chất nhựa hắc ín
(Tar)
- 7000 chất độc
hoá học
- 70 chất gây ung
thư
- Chất phụ gia
(Amôniắc)
- Các-bon mô
nô-xít (CO)
- Chất Nicotin: một
điếu thuốc chứa 1-3mg
*
Tại sao người ta hút và nghiện thuốc lá?
- Do yếu tố xã hội: thuốc lá đã tồn
tại ở Việt nam từ rất lâu
- Do yếu tố tâm lý: sành điệu, bắt
chước, đua đòi…
- Do yếu tố sinh học là chất Nicotin
gây nghiện: Nicotin sử dụng
ở liều thấp, tạo ra sự sảng khoái nhẹ nhàng, làm dịu cơn đói và bớt mệt mỏi. Chỉ
cần vài giây sau khi rít một hơi thuốc lá vào phổi, chúng ta sẽ cảm nhận được
những kích thích của chất Nicotine lên hệ thần kinh trung ương và lên toàn cơ
thể.
* Thành phần các chất trong khói thuốc
lá
- Khói thuốc chính
+ Thể hơi (92%)
o
N2 , O2, H2 : 73%
o
CO2, CO : 17%
o
Acrolein, Formaldehyd, NH3
o Cyan, Hydroxyd, Acéton : 2%
+ Thể hạt (8%)
o
Nicotin 0,5%) , hắc ín (6,7)
o
Chất gây ung thư : 3,4 Benzopyren,
Anthracen, Phenanthracen
o
Chất hỗ trợ gây Ung thư : Cathecol
o
Pyren, Proncotor, Cadimi
o
Nước : 0,8%
v Khói thuốc phụ
Chứa các
chất rất độc hại
o
Carbon monocid (CO) = 15 lần
o
Nicotin = 21 lần
o
Formaldehyd (50) = lần
o
Benzopyren = 20 lần
o
Beta-naptylamin = 39 lần
o
Dimethylnitrosamin = 130 lần
o
Aminobiphe’nyl = 31 lần
o
Ammonia = 170 lần
ð KKhói thuốc lá phụ độc hại hơn khói thuốc lá chính nhiều lần
* Những tác hại do thuốc lá gây ra
1. Rụng tóc
2. Đục thủy tinh thể
3. Da nhăn
4. Giảm thính lực
5. Ung thư da
6. Sâu răng
7. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
8. Loãng xương
9. Bệnh tim mạch
10. Ung thư dạ dày
11. Vàng ngón tay
12. Ung thư cổ tử cung
13. Tinh trùng biến dạng
14. Bệnh vảy nến
15. Viêm tắc mạch máu
16. Ung thư phồi và các cơ quan
khác (mũi, miệng, lưỡi, tuyến nước bọt, họng, thanh quản, thực quản, thận,
dương vật, tụy v.v…)
* Các nguy cơ bệnh lý thường gặp khi
hút thuốc lá
1. Bệnh lý ở phổi
v
Bệnh phế
quản phổi mạn tính tắt nghẽn
v Ung thư phổi
2. Bệnh lý hệ mạch máu
-
Bệnh xơ
vữa động mạch: cao hơn 1,5-2 lần
-
Bệnh động mạch vành (nhồi máu cơ tim): nguy cơ
tăng 10-15 lần
-
Bệnh thuyên tắc động mạch
-
Tai biến mạch máu não: cao gấp 2-4 lần
3. Ung thư các cơ quan khác
-
Ung thư
phổi: tỉ lệ cao gấp 10 lần
-
Ung thư thanh quản, miệng: gấp13 lần
-
Ung thư thực quản
-
Ung thư bàng quang và thận
-
Ung thư cổ tử cung
Động mạch bị
viêm, sưng gây tắc nghẽn khiến máu không đến được một số bộ phận trên cơ thể
làm hoại tử là một trong những tác hại do thuốc lá gây ra...
4. Các ảnh hưởng của thuốc lá lên
chức năng sinh sản
v Rối loạn kinh nguyệt
v Có thể gây hiếm muộn
v Thai nghén
-
Giảm trọng lượng thai nhi trung
bình khoảng 200g
-
Sinh non
-
Băng huyết sau sinh
-
Gia tăng tần suất sẩy thai ngẫu
nhiên
-
Gia tăng tần suất sinh ra thai nhi
bị bất thường bẩm sinh
-
Thai lạc chổ
-
Loãng xương
-
Giảm trọng lượng thai nhi trung
bình khoảng 200g
v Bào thai
Hội chứng
chết đột ngột ở trẻ sơ sinh
Chết non
Hội chứng
COPD gây tử vong
v Thời kỳ cho con bú
Nicotine
được thải qua sữa cĩ thể ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh
*
Các bệnh khác do hút thuốc lá
-
Bệnh đường tiêu hóa
-
Bệnh lý về Tai – Mũi – Họng
-
Những rối loạn về da
-
Mắt bị mờ sớm, nhìn kém, phân biệt màu sắc kém
-
Bệnh về hệ sinh dục
* Hút thuốc lá thụ động
v Định nghĩa: Hút thuốc lá thụ động là hít phải khói
thuốc trong môi trường không khí, trong đó bao gồm khói thuốc từ đầu điếu thuốc
đang cháy và khói thuốc do người hút thuốc thở ra.
v Nguy cơ của hút thuốc lá thụ động
1.
Trẻ em rất dễ nhiễm với khói thuốc lá
2.
Phụ nữ có thai và cho con bú
3.
Đối với người lớn: Tác hại thụ động khi tiếp xúc với thuốc lá
*
Gánh nặng kinh tế do thuốc lá gây ra
-
22.000 tỷ VND/năm 2012: mua thuốc lá
-
23.139 tỷ VND/năm: Tổng chi phí điều
trị và chi phí do mất khả năng lao động
vì ốm đau
và tử vong sớm cho 5 nhóm bệnh trên
tổng số 25 nhóm bệnh do thuốc lá gây ra.
§ 5 Nhóm bệnh nằm
trong nghiên cứu:
–
Nhóm bệnh ung thư phổi
–
Nhóm bệnh ung thư đường hô hấp, tiêu hóa trên
–
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
–
Bệnh tim thiếu máu cục bộ
–
Đột quỵ
* Ảnh hưởng kinh tế gia đình
-
Tốn tiền mua thuốc lá làm giảm thu
nhập gia đình
-
Tiền săn sóc y tế cho bản thân
người hút và những người còn lại trong gia đình phải hút thuốc lá thụ động
-
Lương sẽ bị cắt giảm do số ngày
nghỉ ốm gia tăng
-
Khả năng làm việc để kiếm tiền cho
gia đình giảm sút (đặc biệt trong những trường hợp người nghiện là lao động chính)
ð Ảnh hưởng
đến hạnh phúc gia đình
* Ảnh hưởng kinh tế quốc gia
-
Đất canh tác các loại cây lương
thực bị thu hẹp
-
Dùng củi để sấy thuốc lá Þ nạn phá rừng
-
Sử dụng một lượng giấy khổng lồ để
cuốn thuốc lá, làm bao bì và quảng cáo
-
Rác rưởi do thuốc lá, lượng thuốc
trừ sâu, sử dụng cho những cánh đồng thuốc lá ảnh hưởng xấu đến môi trường
sống, tác hại đến sức khỏe của cộng đồng
-
Tàn thuốc lá đang cháy có thể gây
những trận hỏa hoạn lớn ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế của nạn nhân và quốc
gia
* Không hút thuốc ta được lợi gì?
-
Sức khỏe tốt hơn
-
Sống lâu và có ích hơn
-
Những người thân trong gia đình cũng sẽ khỏe mạnh (không bị
hút thuốc là thụ động)
-
Tiết kiệm tiền bạc, ổn định kinh tế gia đình
-
Làm gương tốt cho con cái, gia đình và bạn bè đồng nghiệp…